Fascinerend die zwermen spreeuwen de afgelopen tijd! Die prachtige vormen zonder tegen elkaar aan te botsen. Ze zweefden over ons huis en we bleven maar kijken hoe ze dat toch doen. Ik vroeg me af óf en hoe dat te linken is aan teamwork. Dat zocht ik voor je uit
Zwermenhoogleraar Charlotte Hemelrijk deed onderzoek naar spreeuwenzwermen en kwam tot bijzondere conclusies. Aan het gedrag van de spreeuwen blijkt namelijk een aantal simpele regels ten grondslag te liggen. “De belangrijkste zijn: vlieg niet te dicht bij elkaar (afstoting), maak de onderlinge afstand niet te groot (samenhang) en stuur op de gemiddelde koers van de buren (uitlijning)”. En die buren? Dat zijn slechts de 7 omringende vogels van de miljoenen waarmee ze soms vliegen. Je zou kunnen zeggen dat ze enorm goed op elkaar zijn afgestemd. Voor teams is dat ook belangrijk, want niets is meer frustrerend dan dat je bijvoorbeeld niet door kan, omdat doelen van andere teams niet stroken met die van jullie team.
Omdat een spreeuw alleen op de omringende vogels let, verplaatst zo’n beweging zich wat vertraagd door de zwerm. Dit levert niet alleen de mooiste patronen op, maar is ook nog eens erg veilig. Spreeuwen worden namelijk regelmatig aangevallen door roofvogels en vliegen hoogstwaarschijnlijk om die reden in grote groepen. Om de veiligheid te vergroten, is er bij de spreeuwenzwerm ook sprake van zogeheten ‘zelforganisatie’. De vogels zijn tot elkaar aangetrokken en bewegen dezelfde kant op. Zo proberen ze botsingen te vermijden. Binnen een team is het belangrijk om elkaar te begrijpen en te vertrouwen en van daaruit iemand te kunnen volgen in zijn keuzes of expertise. Samenhang en niet té dicht op elkaar doordat iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid heeft dus!
Opmerkelijk is ook dat zwermen van 5 miljoen spreeuwen er vaak in slagen te ontsnappen, zonder dat ook maar één spreeuw uit de lucht wordt gehaald door een roofvogel. Is er dan een leider die aangeeft wat ze moeten doen? Volgens Hemelrijk is juist dat heel belangrijk: “Er is géén leider. Dat zou vertragend zijn en de spreeuwen kiezen dan dus ook voor zelforganisatie. Door toeval hellen een paar vogels wat naar links, bijvoorbeeld door een windvlaag. Omdat ze zich allemaal razendsnel aanpassen aan die zeven buurvogels, draait ineens de hele zwerm.” Dit is vergelijkbaar met teams waarin mensen zelf verantwoordelijk zijn. Zij gaan vaak sneller door het proces heen dan wanneer zij moeten wachten op ‘besluiten van hogerhand’.
Hemelrijk beschrijft ook nog: “Spreeuwen dansen uitsluitend boven hun slaapplaats. Vliegen ze daar voorbij, dan keren ze snel weer om. Bij de grens van hun slaapplaats draaien de voorste vogels dus om, terwijl de achterste nog even doorvliegen. Hierdoor ontstaat even een verdikking in de zwerm. Vooral bij grote zwermen van zo’n tweeduizend vogels krijg je op deze manier dichtheidsveranderingen. Dit levert die prachtige bewegingen op en juist bij grote zwermen ontstaan de meest ingewikkelde vormen.”
Ik moest direct denken aan teams waarbij creatieve ideeën ontstaan juist doordat er heldere kaders zijn.
Fascinerend dus dat zoveel vogels bij elkaar zo goed samen werken op basis van een aantal simpele afspraken en zelforganisatie. Een goed team dus die spreeuwen!
Wil je ook met je team weer eens kijken naar hoe jullie dat doen? Neem gewoon zelf even contact op, de rest volgt vanzelf :0)
